De pareltjes van de Egeïsche oevers Deel 3

Terwijl ik de deur van het amfitheater openmaak om iedereen binnen te laten, stormen er een stuk of vijftig kinderen langs me heen. Het is vrijdagavond en de kinderdisco staat op het punt van beginnen. Elk kind in het kamp verheugd zich hier de hele week op, de Macarena dansen met de vrijwilligers van het kamp, het is dolle pret. Alle kinderen kennen de danspasjes uit hun hoofd en binnen de kortste keren heeft het hele amfitheater zich gevuld met jong en oud. De oude mannen kijken van buiten door de open deuren van het amfitheater toe hoe hun kinderen en kleinkinderen plezier maken. Even lijkt het of ik op een normale kinderdisco van een gewone camping sta, zo relaxed en vrijblijvend voelt de sfeer aan. Ik kijk naar Harifa, het meisje van amper anderhalf jaar oud dat met haar twee oudere zussen en ouders uit Nigeria is gevlucht. Haar prachtige kroeshaar is in kleine knotjes op haar hoofd gebonden en ze heeft een knalroze skipak aan. Ze kan amper lopen maar doet haar uiterste best om haar heupen uit alle macht heen en weer te swingen op de muziek van Lady Gaga. De schattigheid druipt van haar knalroze skipak af, maar toch heeft het ook iets onaangenaams, zo’n klein meisje dat helemaal moederziel alleen op een dansvloer in een vluchtelingenkamp haar heupjes en armpjes losgooit terwijl haar ouders en zusjes in geen velden of wegen te bekennen zijn, alsof het de normaalste zaak van de wereld is…

Het is hier, in een leven waar het alledaagse ongewoon is en het ongewone alledaags, dat het leven voor mij een extra dimensie heeft gekregen. Ik was in Kameroen in een levensbedreigende situatie terecht gekomen waarin in had ervaren dat alles in mijn leven wat voorheen belangrijk had geleken in een oogwenk in een zwart gat was gekieperd. Dergelijke situaties confronteren je met de vraag wat er echt toe doet in het leven. Er was akelig weinig in mijn leven dat in dat moment niet het zwarte gat in was gevallen. Alleen de relatie tot mezelf en die tot mijn dierbaren was overeind blijven staan. Deze mensen, die in veel gevallen zoveel ergere dingen hadden meegemaakt dan ik, hadden de kracht ontdekt van het handelen naar dit inzicht. Dat men ondanks zoveel ellende en verdriet nog het leven kan vieren en met zoveel veerkracht blijft meebewegen met de tegenslagen die het leven op je pad brengt, dat is voor mij pure levenskunst. Er is zoveel dat ik van deze mensen kan leren.

Buiten kom ik Safira’s zus tegen. ‘’Jij bijna terug naar Nederland?’’ vraagt ze in gebroken Engels. Ik knik. ‘’Ga niet!’’ zegt ze terwijl ze mijn hand vastpakt. Elke week wordt er in dit kamp een nieuw team van vrijwilligers ingevlogen om mee te helpen de ontbijtdienst te draaien. Ik ben twee weken gebleven en hoewel ik gewaarschuwd ben dat ik me niet teveel moest hechten, vind ik het moeilijk deze lieve mensen niet te dichtbij te laten. Morgen zal ik mijn vrijheid weer tegemoet vliegen terwijl zij in onzekerheid achterblijven.

Toch ga ik als een ander mens naar huis. Nooit meer zal ik aan ‘de vluchtelingencrisis’ kunnen denken zonder aan mijn tijd op Kara Tepe te denken. Niet langer is deze humanitaire ramp een abstract idee voor mij. Als ik nu aan de ellende op Lesbos denk dan zie ik de vrolijke gezichten van Dabi, Safira, Nazda en Masin voor me. Dan denk ik aan de clownsacts van Sharan en herinner ik me hoe Ali elke ochtend dansend de bananen in de bolderkarren hees. Hoewel hier veel ellende en wanhoop te bespeuren is, zal ik me vooral de momenten herinneren dat ik tijdens de kinderdisco de Macarena stond te dansen samen met honderd kleine lachende gezichtjes, hoe ik samen met Dabi elke ochtend een duimspelletje deed en herinner ik me vooral de stralende gezichtjes van de kindjes die s ’ochtends tijdens het uitdelen van het ontbijt de container box opendeden en kraaiend van plezier hielpen om de zware bolderkar vooruit te duwen. Niet langer is deze crisis voor mij een abstract getal die in de kranten wordt verbonden met een strijd om de bewaking van Europese landsgrenzen. Als ik nu aan de vluchtelingencrisis denk dan denk ik aan een crisis van vergeten en genegeerde verhalen.

Verhalen over mensenlevens, over pijn en verdriet en vreugde en blijdschap. Zij die ik hier ontmoet heb waren ooit milieuactivist, leraar, ingenieur, kapper, activist, moeder, vader, broer en vriend, maar zijn in Europa in hun asielprocedure tot de simpele en eenzijdige identiteit van ‘vluchteling’ gereduceerd. Ik kan me geen vernederende voorstelling bedenken dan met twintig mensen een lekkende festivaltent met tien pallets als matras te moeten delen. Waar is de menselijkheid gebleven? Deze humanitaire ramp, waar nog steeds geen enkele constructieve oplossing voor is en die nog elke dag erger wordt, is voor mij vanaf vandaag een ramp die over mensen zoals ik gaat die het verdienen om een naam en een gezicht te krijgen. De moed en openhartigheid van deze mensen om hun verhalen met mij te delen heeft mij tot een rijker mens gemaakt en ik vind dat hun verhaal de moeite van het vertellen waard is.

*Vanwege privacyredenen heb ik de namen van de bewoners van Kara Tepe en sommige gebeurtenissen veranderd. Alle beschrijvingen zijn gebaseerd op waargebeurde gebeurtenissen.